De albumine/kreatinine-ratio (ACR) is een onmisbare parameter voor het beoordelen van de nierfunctie en het vroegtijdig opsporen van nierschade, met name in de eerstelijnszorg. Deze ratio wordt bepaald aan de hand van een urinemonster waarin de hoeveelheid albumine (een eiwit) wordt gedeeld door de hoeveelheid kreatinine (een afbraakproduct van de spierstofwisseling). Het resultaat geeft een nauwkeurige indicatie van de mate waarin albumine via de urine wordt uitgescheiden, wat een reflectie is van de mate van nierschade – vaak nog voordat andere symptomen zich voordoen.
Waarom meten we de ACR?
Door de ACR te meten, kan albuminurie worden opgespoord, een aandoening waarbij te veel albumine in de urine aanwezig is. Albuminurie is een vroeg teken van schade aan de glomeruli, de filtereenheden van de nieren. In combinatie met een verlaagde glomerulaire filtratiesnelheid (eGFR) vormt albuminurie een onafhankelijke risicofactor voor cardiovasculaire sterfte en versnelde progressie van chronische nierschade. Vroegtijdige detectie is daarom uitermate belangrijk voor een effectieve behandeling en preventie van verdere nierbeschadiging.
Classificatie van albuminurie op basis van ACR
De ACR wordt geclassificeerd aan de hand van drie categorieën, die internationaal zijn vastgesteld. Deze categorieën vervangen de oude termen normo-, micro- en macro-albuminurie:
- Normaal (A1): ACR < 3 mg/mmol – dit wijst op een normale nierfunctie zonder albuminurie.
- Matig verhoogd (A2): ACR tussen 3 en 30 mg/mmol – dit wijst op een chronische, maar nog omkeerbare beschadiging van de nieren.
- Ernstig verhoogd (A3): ACR > 30 mg/mmol – dit wijst op een ernstige nierschade die directe aandacht vereist.
Deze afkappunten gelden ongeacht geslacht, omdat geslachtsafhankelijke afkapwaarden te veel variatie vertonen en in de praktijk moeilijk toepasbaar zijn. Creatinine-uitscheiding wordt namelijk door meerdere factoren beïnvloed, waaronder dieet, leeftijd en lichaamsbouw.
Hoe wordt ACR gemeten?
De meting van de ACR gebeurt idealiter met een willekeurig urinemonster, waarbij de voorkeur uitgaat naar ochtendurine. Dit type monster geeft het meest betrouwbare resultaat, omdat het minder wordt beïnvloed door dagelijkse schommelingen in vochtinname en lichamelijke activiteit.
De ACR-meting heeft een hoge gevoeligheid en specificiteit. Een ACR van meer dan 3,5 mg/mmol voorspelt met 88 tot 100% zekerheid een albumine-uitscheiding van meer dan 30 mg per 24 uur en heeft een specificiteit van 95 tot 99%. Deze waarden tonen aan hoe betrouwbaar de ACR is voor het opsporen van beginnende of verergerende nierschade.
Fout-positieve uitslagen en herhaalde metingen
Zoals bij elke laboratoriumparameter zijn er omstandigheden die de ACR tijdelijk kunnen verhogen zonder dat er sprake is van blijvende nierschade. Enkele veelvoorkomende oorzaken van fout-positieve uitslagen zijn:
- Urineweginfecties
- Koorts en acute ziekten
- Intensieve lichamelijke inspanning
- Onregelmatige vochtinname
Om deze reden is het belangrijk dat bij een eerste verhoogde ACR-meting de test binnen drie maanden 1 tot 2 keer wordt herhaald. Zo kan men uitmaken of sprake is van een aanhoudend verhoogde waarde die diagnostisch en klinisch relevant is.
Klinische relevantie
De ACR speelt een centrale rol in het diagnosticeren en volgen van patiënten met een verhoogd risico op chronische nierschade (CNS), zoals mensen met diabetes, hypertensie of een familiegeschiedenis van nierziekten. Tevens is de ACR een prognostische indicator voor cardiovasculaire aandoeningen. Bij een verhoogde ACR dient ook de eGFR te worden bepaald om een volledig overzicht te krijgen van de nierfunctie. Samen geven de ACR en eGFR een compleet beeld van de niergezondheid en het risico op progressie van nierfalen of hart- en vaatziekten.
Een internationaal raamwerk
De classificatie van ACR-waarden is in lijn met internationale richtlijnen van onder andere KDIGO (Kidney Disease: Improving Global Outcomes). Deze uniforme aanpak moet zorgen voor gelijke standaarden in diagnostiek en behandeling, ongeacht het land of het zorgstelsel. Overigens komt de vraag “welke taal spreken ze in Luxemburg” regelmatig voorbij in internationale context, en blijkt dat men daar drie officiële talen spreekt: Frans, Duits en Luxemburgs. Deze meertaligheid illustreert net als de ACR-richtlijnen het belang van uniforme communicatie, vooral in medische richtlijnen die wereldwijd worden toegepast.
Tot slot
De albumine/kreatinine-ratio is een cruciale marker voor het vroegtijdig opsporen van nierschade en het inschatten van het risico op cardiovasculaire complicaties. Een ACR onder 3 mg/mmol geldt als normaal, waarden tussen 3 en 30 mg/mmol duiden op een matige verhoging, en een niveau boven 30 mg/mmol wijst op ernstige problemen. Omdat tijdelijke factoren de uitslag kunnen beïnvloeden, is het belangrijk dat verhoogde waarden worden bevestigd door herhaalde metingen. Bij vroege opsporing en juiste interpretatie kan met passende behandeling veel gezondheidswinst worden geboekt.
